Θα εξετάσουμε παρακάτω τα βασικότερη κριτήρια για την επιλογή του κατάλληλου σφραγιστικού.
1. Κινητικότητα του αρμού:
Ένας αρμός διαστολής στο δώμα έχει διαφορετικές απαιτήσεις από έναν π.χ. εσωτερικό, περιμετρικό αρμό απομόνωσης.
Ο δείκτης που πρέπει να αναζητήσετε είναι ο M.A.F. (Movement Accomodation Factor):
Παράγοντας «εξυπηρέτησης» μετακίνησης ή δείκτης μετακινησιμότητας.
Ο M.A.F. πρέπει να δίνεται σε ±%.
Π.χ. M.A.F. = ± 25% σημαίνει ότι ένας αρμός 20mm μπορεί να «παίξει» από 15mm έως 25mm.
Εάν δηλαδή ο αρμός ανοίξει, π.χ. στα 28mm, θα υπάρξει αστοχία;
Γενικώς όχι, διότι πάντα υπάρχει σημαντικό περιθώριο ασφαλείας.
Πολλές φορές δίνεται διαφορετικό απόλυτο νούμερο για διαστολή και συστολή, π.χ. M.A.F. = + 40% / – 25%.
Το ISO 11600 προβλέπει σαν μέγιστο M.A.F. το ± 25% με πολύ μεγάλο, κατά τη γνώμη μας, συντηρητισμό.
Σκεφθείτε ότι στην αγορά κυκλοφορούν υλικά με M.A.F. = +100% / – 50%.
Ίσως να θεωρείται ότι χρειάζεται μεγάλος συντελεστής ασφαλείας με το δεδομένο ότι η γήρανση επιδεινώνει σαφώς την ελαστικότητα των σφραγιστικών.
Ο M.A.F. δίνεται από τον τύπο: M.A.F. = Ολική μετακίνηση x 100 / min. πλάτος αρμού.
Min πλάτος αρμού είναι αυτό που προκύπτει από τη μελέτη.
Για την κατασκευή του αρμού πρέπει να ληφθεί υπόψη και η εποχή, δηλ. οι επικρατούσες θερμοκρασιακές συνθήκες.
2. Ελαστικότητα υλικού:
Το κριτήριο αυτό είναι συναφές με το προηγούμενο.
Όσο μεγαλύτερες μετακινήσεις αναμένονται, τόσο πιο ελαστικό πρέπει να είναι το υλικό και μάλιστα, η ελαστικότητα να διαρκεί σε βάθος χρόνου.
Η βιομηχανία έχει δώσει πολύ λειτουργικά ελαστομερή υλικά με ελαστικότητες προ θραύσης που ξεπερνούν και το 700%.
Στην κατηγορία των ελαστομερών υλικών περιλαμβάνονται τα:
Α. Πολυουρεθανικά ενός και δύο συστατικών.
Β. Πολυσουλφιδικά ενός και δύο συστατικών.
Γ. Σιλικόνες.
Δ. MS Polymers.
Η ελαστικότητα μετριέται σαν η max επιμήκυνση πριν από τη θραύση δοκιμίου που έχει συγκεκριμένες διαστάσεις.
Ένα ακρυλικό υλικό έχει Εθρ = 300 – 350%, ενώ ένα πολυουρεθανικό 500 – 700%.
Η ελαστικότητα, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, είναι ουσιαστικό να παραμένει σε βάθος χρόνου.
Επιπρόσθετα, πρέπει να παραμένει μετά από μεγάλο αριθμό κύκλων συστολοδιαστολών.
Γι’ αυτό το λόγο εξετάζουμε και το ποσοστό ελαστικής ανάκτησης.
Ένα δοκίμιο από υλικό επιμηκύνεται κατά 100% και μένει έτσι για 24 ώρες.
Μετά αφήνεται να επανέλθει στο αρχικό του μήκος.
Μερικά καλά ελαστομερή έχουν ελαστική ανάκτηση έως και 100%.
Σύμφωνα με το ISO 11600, για να χαρακτηρισθεί ένα υλικό ως ελαστομερές πρέπει να έχει ανάκτηση πάνω από 60%.
3. Μέτρο ελαστικότητας:
Το ISO 11600 προβλέπει δύο κατηγορίες για τις μαστίχες αρμών:
• Xαμηλού μέτρου ελαστικότητας ~ 0,4 Mpa.
• Yψηλού μέτρου ελαστικότητας ~ 0,4 Mpa.
Το Μ.Ε. μετριέται συνήθως σαν η τάση σε 50% ή 100% επιμήκυνση (κυρίως το δεύτερο).
Χαμηλό μέτρο ελαστικότητας σημαίνει ότι το υλικό μπορεί να εκτείνεται εύκολα χωρίς να δημιουργεί μεγάλες τάσεις στις επιφάνειες πρόσφυσης.
Αυτό σημαίνει ότι είναι κατάλληλο για επιφάνειες με σχετικά μικρή επιφανειακή αντοχή.
Ομοίως, ένα τέτοιο υλικό είναι κατάλληλο σε περιπτώσεις που υπάρχει μεγάλη ταχύτητα στις μετακινήσεις (π.χ. υποστρώματα από σκούρα μέταλλα, διάφορα πλαστικά κλπ.).
Από την άλλη πλευρά, ένα υλικό σφράγισης αρμών δαπέδου πρέπει να έχει υψηλό μέτρο ελαστικότητας που συνοδεύεται από αντοχή σε τριβή και μεγάλη σκληρότητα Shore.
4. Δυνατότητα βαφής:
Ακρυλικά, πολυουρεθανικά, MS Polymers και πολυσουλφίδια γενικά βάφονται καλά.
Οι κοινές σιλικόνες όχι.
5. Συνεχής εμβάπτιση στο νερό:
Εδώ χρειάζεται προσοχή. Υπάρχουν ίδιας βάσης υλικά που παράγονται σε διαφορετικές εκδοχές, κατάλληλες και όχι.
Ζητήστε εγγύηση από τον προμηθευτή.
Γενικώς δουλεύονται τα πολυουρεθανικά και πολυσουλφιδικά δύο συστατικών. 100% απαραίτητο σε αυτή την περίπτωση είναι κάποιο αστάρι πρόσφυσης.
6. Πρόσφυση σε διάφορα υποστρώματα:
Μια τυπική περίπτωση ασυμβατότητας είναι η χρήση της κοινής όξινης σιλικόνης πάνω σε αλκαλικά υποστρώματα (π.χ. μπετόν, σοβάς κλπ.).
Οξύ + βάση θα δώσουν άλατα που καταλύουν την πρόσφυση.
Αυξημένη πρόσφυση σε όλα τα συνηθισμένα υποστρώματα έχουν τα MS Polymers και δευτερευόντως τα πολυουρεθανικά.
Προσέξτε: Στο τεχνικό φυλλάδιο του υλικού πρέπει να αναφέρονται τα κατάλληλα υποστρώματα και εάν χρειάζεται ή όχι κάποιο αστάρι.
7. Κλίση αρμού:
Ένας κάθετος αρμός θα χρειασθεί θιξοτροπικό υλικό.
Ιδιαίτερα σε περίπτωση μεγάλων διαστάσεων το υλικό θα πρέπει να μην «κρεμάει».
Αντίθετα, όταν δουλεύουμε σε οριζόντιους αρμούς και μάλιστα σε εκτεταμένες εργασίες, το υλικό πρέπει να είναι χυτό και να αυτοεπιπεδώνεται.
8. Απαιτήσεις για μυκητοστατικότητα:
Υγροί χώροι, όπως π.χ. μπάνια, χρειάζονται μυκητοστατικά υλικά π.χ. σιλικόνη τύπου sanitary.
Στα υλικά αυτά έχει προστεθεί αντιμυκητικό πρόσθετο που αποτρέπει τη δημιουργία μυκήτων (μαύρισμα) πάνω στο υλικό αρμού.
Αντιμυκητικά υλικά χρειάζονται και σε χώρους με συνεχώς μεγάλη σχετική υγρασία.
Ομοίως, υπάρχουν υλικά αρμών με προδιαγραφές για χώρους τροφίμων.
9. Αντοχή σε θερμοκρασιακό φάσμα:
Αυτή η ιδιότητα είναι κρίσιμη σε περιπτώσεις ακραίων, συνεχών ή επαναλαμβανόμενων θερμοκρασιών, π.χ. ψυγεία.
10. Αντοχή σε γήρανση:
Υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στα υλικά.
Καλύτερη συμπεριφορά δείχνουν τα MS Polymers, ακολουθούμενα από τις σιλικόνες, τα πολυσουλφιδικά και τα πολυουρεθανικά.
Η αντοχή σε γήρανση αποτελεί βασικό κριτήριο σε έργα μεγάλης σπουδαιότητας και εκεί όπου οι εκ των υστέρων επεμβάσεις θα είναι δύσκολες.
Ακρυλικά σφραγιστικά πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε εσωτερικές εργασίες.
11. Καταλληλότητα για επαφή με ζωντανούς οργανισμούς:
Π.χ. σιλικόνη για ενυδρεία.
12. Δυνατότητα χρήσης κάτω από τη γή:
Τα ακρυλικά π.χ. δεν συνιστώνται για τέτοια χρήση.
13.Τρόπος και ταχύτητα πολυμερισμού:
Στα ελαστομερή υλικά υπάρχουν δύο τρόποι πολυμερισμού:
Α) Των μονοσυστατικών που γίνεται με πρόσληψη υγρασίας από την ατμόσφαιρα.
Γενικά πρόκειται για αργή διαδικασία, διότι η δημιουργία της επιφανειακής «πέτσας» καθυστερεί την είσοδο της υγρασίας προς το εσωτερικό του υλικού και συνεπώς τον πολυμερισμό τους.
Β) Των συστημάτων δύο συστατικών όπου έχουμε χημική αντίδραση των δύο συστατικών.
Αυτά τα συστήματα είναι πολύ καλά, όταν χρειαζόμαστε γρήγορη ανάπτυξη αντοχών, αλλά είναι δύσκολα στη χρήση και έχουν μικρό χρόνο χρησιμοποίησης (pot life).
Τέλος, πλαστομερή υλικά όπως τα ακρυλικά νερού πήζουν (στεγνώνουν) με την αποβολή του νερού τους.
14. Mέγιστο πλάτος αρμού:
Ο κατασκευαστής κανονικά πρέπει να δίνει επιτρεπόμενο πλάτος αρμού.
Τα καλύτερα υλικά μπορούν να γεφυρώσουν αρμούς έως 4cm.
Από εκεί κι επάνω;
Από εκεί και πάνω πρέπει να πάει κανείς σε αρμοκάλυπτρα ή ειδικές ελαστομερείς ταινίες, π.χ. Hypalon.
Μια καλή ερώτηση είναι:
Για ποιο πλάτος αρμού μιλάμε;
Γι’ αυτό που έχουμε στην καρδιά του χειμώνα ή στη θερινή περίοδο;
Σε περίπτωση που το θέμα δεν είναι ξεκαθαρισμένο, προτιμήστε την ασφαλέστερη περίπτωση.
Γενικά προτιμάτε να εφαρμόζετε τα υλικά αρμών άνοιξη ή φθινόπωρο.
15. Το κόστος:
Μπορεί π.χ. τα MS Polymers να είναι το υλικό – θαύμα, αλλά θα μπουν μόνο εκεί που δικαιολογούν τη δαπάνη τους.
16. Αντοχές σε χημικά, πετρελαιοειδή κλπ.:
Παραδείγματα:
Σε σταθμούς πετρελαιοειδών θα χρησιμοποιηθεί πολυσουλφιδικό ή πολυουρεθανικό υλικό τροποποιημένο με λιθανθρακόπισσα.
Παρομοίως και σε αεροδρόμια.
Σε αρμούς μέτριας κινητικότητας με πολύ αυξημένες απαιτήσεις αντοχής θα χρησιμοποιηθούν εποξειδικές συνθέσεις κ.ο.κ.
17.Θερμοκρασία και υγρασία κατά την εφαρμογή:
Πρέπει ν’ ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή.
Τα περισσότερα υλικά δεν θα πήξουν σωστά στην περιοχή των +5o C ή θα πήξουν πολύ γρήγορα σε θερμοκρασίες +40o C.
Κάποια υλικά δεν βγαίνουν εύκολα από τη φύσιγγα στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Ανεκτικά σε υγρά υποστρώματα είναι κυρίως τα MS Polymers και δευτερευόντως τα πολυουρεθανικά και ακρυλικά υλικά.
18. Απαιτήσεις αισθητικής:
Οι σιλικόνες π.χ. διατίθενται σε πολύ μεγάλη ποικιλία αποχρώσεων και μπορούν να συνδυασθούν με το χρώμα των πλακιδίων.
19. Εκπομπές διαλυτών ή άλλων οργανικών πτητικών:
Ορισμένα υλικά όπως π.χ. η όξινη σιλικόνη αναδίδουν έντονη μυρωδιά και απαιτούν αερισμό κατά την εφαρμογή.
Χώρες όπως η Γερμανία, το Βέλγιο κι η Ολλανδία προωθούν τη χρήση των φιλικών προς το περιβάλλον και τον χρήστη MS Polymers σε βάρος π.χ. των πολυουρεθανικών υλικών.
(Είναι γνωστό ότι το πολυουρεθανικά υλικά περιέχουν διάφορους τύπους ισοκυανικών ενώσεων γνωστών για τις δυσμενείς επιπτώσεις τους στο αναπνευστικό σύστημα, τα μάτια και το δέρμα).
20. Συρρίκνωση κατά την πήξη:
Δύο συστατικών υλικά με 100% στερεά παρουσιάζουν 0% συρρίκνωση.
Τα MS Polymers παρουσιάζουν τη μικρότερη συρρίκνωση στα μονοσυστατικά: ~ 1%.
Υπάρχουν υλικά που παρουσιάζουν συρρίκνωση 20% ή και μεγαλύτερη, πράγμα που μπορεί να δημιουργήσει και προβλήματα αισθητικής αλλά και λειτουργικότητας μιας και η αποβολή τόσο μεγάλου ποσοστού μάζας θα δημιουργήσει σίγουρα προβλήματα εσωτερικής συνοχής του υλικού.
Συμπέρασμα:
Πάρτε τη συρρίκνωση πολύ σοβαρά.
21. Αντοχή σε τριβή, κυκλοφορία κλπ.:
Αφορά τους αρμούς σε δάπεδα πάρκινγκ, αεροδρόμια κλπ.
Εκεί χρειάζονται υλικά με υψηλό μέτρο ελαστικότητας, π.χ. 0,8 – 1,2 MPa που αντιστοιχεί σε σκληρότητα κατά Shore περίπου 40-50.
22. Καταλληλότητα για επαφή με φυσικούς ή τεχνητούς λίθους και μάρμαρα (να μην τα λεκιάζουν):
Σε προσόψεις από φυσικούς λίθους, υπάρχει απαίτηση το σφραγιστικό υλικό να μην τους λεκιάζει.
Τέτοια υλικά είναι κυρίως τα MS Polymers, όπως και ορισμένοι τύποι σιλικόνης.
(Συντάκτης: Χρήστος Στρογγύλης Πολ. Μηχ/κός – ΜΒΑ – DipΜ)
